Cyfrowa demencja
dlaczego "gry edukacyjne" nie edukują

Czytanie z ekranów, zwłaszcza uczenie się z ekranu jest mniej efektywne niż czytanie i uczenie się w tradycyjny sposób, z wykorzystaniem tradycyjnych narzędzi.  Dlaczego tak się dzieje?

W branży edukacyjnej pojawiło się zjawisko grywalizacji (z ang. gamification) - wykorzystanie mechanizmów gier (komputerowych) w nauce, aby uczynić ją bardziej atrakcyjną. Technika bazuje na przyjemności, jaka płynie z pokonywania kolejnych wyzwań, rywalizacji, współpracy, zdobywania medali itp. 

Firmy produkujące coraz bardziej grywalizowane materiały edukacyjne tłumaczą, że w dzisiejszych czasach dzieci mają słabszą zdolność koncentracji, a zatem trzeba "podrasować" doświadczenie edukacyjne za pomocą odrobiny stymulacji i dodania elementów gry do procesu nauki. W rezultacie oznacza to - coraz więcej dzwonków, rozbłysków i gwizdków, a wszystko po to, by  rozkojarzony Jaś i Zosia zwrócili swą uwagę na nauczany materiał. 

Korzystanie z elektroniki zaburza procesy poznawcze i wpływa negatywnie na wyniki nauki. Problem dotyczy nie tylko negatywnego wpływu np. smartfonów na naukę wskutek nieustannych rozproszeń związanych z powiadomieniami, przebodźcowieniem związanym z przerzucaniem uwagi między różnymi zadaniami, lecz też mniejszej skuteczności edukacji z wykorzystaniem urządzeń elektronicznych w porównaniu z tradycyjną.

Dr Nicholas Kardaras w książce "Dzieci Ekranu" cytuje liczne badania naukowe łączące epidemię ADHD i problemów z koncentracją uwagi z rozpowszechnieniem nowoczesnych technologii a zwłaszcza smartfonów, umożliwiających natychmiastowy dostęp do Internetu w każdym momencie dnia i nocy. Dlatego jest zdecydowanym przeciwnikiem wykorzystywania smartfonów (i tabletów) w klasie szkolnej. 

Przykład negatywny gamifikacji

 "The Oregon Trail"

Jako przykład negatywny podaje prekursora współczesnych gier edukacyjnych - grę video "The Oregon Trail" o tematyce przyrodniczej. Opracowano ją w latach 70. i rozpowszechniono w ponad 65 milionach kopii. Założeniem było przybliżenie uczniom trudności i heroicznych zmagań jednej z największych amerykańskich migracji. Efekty? Jak relacjonuje dr Kardaras, badania wykazały, że osobom, które grały w "The Oregon Trail" nie pozostała żadna wiedza historyczno-przyrodnicza a zaledwie wspomnienie ekscytacji związanej z mechaniką gry - zdobywaniem kolejnych poziomów, rywalizacji itp.

Karadas (jako psychiatra i terapeuta uzależnień) podkreśla: 

Rozwój i edukacyjna korzyść są możliwe jedynie za pośrednictwem bogactwa rzeczywistego i pełnego doświadczenia - nie za pośrednictwem bardziej hipnotycznego cyfrowego skrótu.

Nicholas Kardaras • Dzieci Ekranu, s.46

Nie jest to jedyny problem związany z wpływem wysokich technologii na naukę.

Uwaga!

Już sama obecność smartfona pod ręką zakłóca zdolność myślenia i obniża inteligencję!

Jak dowiódł eksperyment Tossela i zespołu z roku 2015, wyposażenie przez szkołę uczniów we wspomagające naukę smartfony obniża skuteczność nauki. Analogiczne wnioski przedstawił w 2016 roku Kammerl z zespołem. W tym drugim wypadku chodziło o umożliwienie uczniom korzystania z własnych smartfonów w szkole w celach edukacyjnych. 

Z kolei wprowadzenie i egzekwowanie zakazu korzystania ze smartfonów na terenie szkoły poprawia znacząco wyniki w nauce. Zostało to udowodnione w szeroko zakrojonym badaniu z udziałem 130 tysięcy uczniów (Beland, 2015).

Jak podkreśla prof. Manfred Spitzer w książce :

Zależność między wydatkami na komputery w szkołach a osiągnięciami matematycznymi dzieci jest ujemna, czyli im więcej pieniędzy zainwestowano w danym kraju na komputery (w przeliczeniu na ucznia), tym szybciej POGARSZAŁY się osiągnięcia uczniów.

  prof. Manfred Spitzer • "Epidemia smartfonów" (2021) s 29


 Naukowiec podaje tu przykład Finlandii, która po cyfryzacji szkół spadła z pozycji wiodącej w ramach badania poziomu nauczania PISA do pozycji zaledwie pośrodku oraz Australii, która po analizie wyników PISA w 2016 roku wycofała się z postępującej cyfryzacji. 

Informacje z ekranu zapamiętujemy gorzej niż drukowane

Badania z roku 2011 (Sprarrowi inni) pokazały, że gdy korzystamy z Internetu do wyszukiwania informacji, mamy tendencję by pamiętać zaledwie gdzie ją widzieliśmy, jednak nie zapamiętujemy samych konkretnych informacji . O ile nie zrobimy pisemnych notatek, wiedza umyka, pozostaje tylko niejasne wrażenie, że "gdzieś o tym słyszeliśmy".

Problemów jest więcej. Okazuje się, że wkraczająca coraz mocniej do nauki technologia jednocześnie powoduje spadek efektywności uczenia. Choć pozornie nauka z ekranu jest łatwiejsza, przyjemniejsza, bardziej interaktywna i ciekawa, jednak gdy przychodzi do sprawdzania wiedzy – okazuje się, że uczniowie mało z niej pamiętają. 

Patricia A. Alexander i Lauren M. Singer z Uniwersytetu Maryland zajęły się tym tematem dogłębnie. Rozpoczęły od analizy wszystkich prac, które ukazały się w na temat nauki z ekranu od roku 1992 do 2016. Okazało się, że gdy tekst ma więcej niż jedną stronę (ekran) długości uczniowie mają problem, by przeczytać go ze zrozumieniem. Jest to wynikiem zaburzenia płynności czytania wskutek przewijania tekstu na ekranie. 

Badaczki przeprowadziły następnie trzy eksperymenty (podsumowane w publikacji z 2017 r.), porównujące rozumienie tekstów drukowanych i ekranowych. Młodzi ludzie zaznaczali, czy wolą czytać teksty drukowane czy ekranowe (większość wolała ekran). Następnie mieli zreferować główne przesłanie tekstu i kluczowe informacje oraz dokonać samooceny - na ile dobrze poradzili sobie z zadaniem. Uczniowie szybciej czytali teksty ekranowe i oceniali, że świetnie je przyswoili. Jednak obiektywna analiza udowodniła, że lepiej rozumiane były teksty drukowane. Choć w obu przypadkach uczestnicy eksperymentów potrafili odtworzyć główną myśl, przy czytaniu tekstów ekranowych mieli problemy z wyłapaniem kluczowych, ważnych treści. Jedynym przypadkiem, gdy nie było widać różnicy były krótkie, jednoakapitowe, proste informacje.  

Analogiczne wyniki (lepsze zapamiętywanie informacji drukowanych niż czytanych z ekranu) uzyskano w kolejnych badaniach, np. Mehnaz i inn 2021,

Badania dowodzą też, że mózg lepiej zapamiętuje informacje przeczytane na papierze niż na ekranie oraz, że uczniowie, którzy robią notatki odręcznie odnoszą większe sukcesy podczas pisania testów, niż ci, który robią notatki na komputerze. (Mangen i inn. 2013, Mueller 2014)

Co więcej, gdy niezdrowe używanie elektroniki przeradza się w rzeczywiste uzależnienie w (szczególności dotyczy to uzależnienia od pornografii) , pociąga to za sobą zmiany organiczne w mózgu, degradację, analogiczną do degradacji będącej skutkiem uzależnienia od narkotyków (Youan i inn 2011, Zhou i in 2011, Miner i in 2009).

W praktyce oznacza to, że warto zadbać o rozwój tradycyjnych metod nauczania, zamiast stawiania na cyfryzację edukacji. 

Bibliografia:

  1. Beland LP.,  Murphy R. (2016). Ill Communication: Technology, distraction & student performance. Labour Economics. 41. 10.1016/j.labeco.2016.04.004. 
  2. Kammerl R.,  Unger A., Schwedler  A., Günther S. (2016). BYOD - Start in die nächste Generation. Abschlussbericht der wissenschaftlichen Evaluation des Pilotprojekts. 
  3. (https://www.ew.uni-hamburg.de/einrichtungen/ew1/medienpaedagogik-aesthetische-bildung/medienpaedagogik/dokumente/byod-bericht-final.pdf)
  4. Mangen, A.,  Walgermo, B.,Brønnick, K. (2013). Reading linear texts on paper versus computer screen: Effects on reading comprehension. International Journal of Educational Research. 58: 61-68. 10.1016/j.ijer.2012.12.002. 
  5. Mehnaz, A., Baig, L. A., & Aly, S. M. (2021). Difference in memory recall among medical students after reading printed text (hard copy) vs. on screen text (soft copy). JPMA. The Journal of the Pakistan Medical Association, 71/5: 1450–1454. https://doi.org/10.47391/JPMA.06-743
  6. Miner, M. H., Raymond, N., Mueller, B. A., Lloyd, M., Lim, K. O. (2009). Preliminary Investigation of the Impulsive and Neuroanatomical Characteristics of Compulsive Sexual Behavior. Psychiatry Research 174: 146–51;
  7. Tossell, C.C., Kortum, P., Shepard, C., Rahmati, A. and Zhong, L. (2015), Smartphone use in higher education. Br J Educ Technol, 46: 713-724
  8. Singer LM, Alexander PA. (2017) Reading on Paper and Digitally: What the Past Decades of Empirical Research Reveal. Review of Educational Research. 87/6: 1007-1041. doi:10.3102/0034654317722961
  9. Spitzer, M. (2013) Cyfrowa demencja- W jaki sposób pozbawiamy rozumu siebie i swoje dzieci, Wydawnictwo Dobra Literatura, Słupsk.
  10. Sparrow B, Liu J, Wegner DM. (2011) Google effects on memory: cognitive consequences of having information at our fingertips. Science. 333/6043: 776–778.  doi: 10.1126/science.1207745
  11. Yuan, K., Quin, W., Lui, Y., and Tian, J. (2011). Internet Addiction: Neuroimaging Findings. Communicative & Integrative Biology 4, 6: 637–639;
  12. Zhou, Y., Lin, F., Du, Y., Qin, L., Zhao, Z., Xu, J., et al. (2011). Gray Matter Abnormalities in Internet Addiction: A Voxel-Based Morphometry Study. European Journal of Radiology 79, 1: 92–95;

 

 




Mechanizm dopaminowy
Bogna Białecka