Depresja indukowana ekranami
sztuczni ludzie - sztuczne relacje

Istnieje silny i dobrze udokumentowany związek między nadmiernym korzystaniem z elektroniki a depresją. Zależność ta może być wielotorowa. Może być tak, że osoby depresyjne sięgają po media społecznościowe, gry itp. w ramach próby poprawy nastroju, jednak korzystanie z elektroniki też może pogłębiać, a być może nawet indukować stany depresyjne. Kluczowe wydaje się tu związane z nadużywaniem elektroniki rozregulowanie wydzielania neurotransmiterów i neuroregulatorów odpowiedzialnych za samopoczucie.

 

Dysregulacja serotoniny.

 

Serotonina odpowiada za socjalizację, stałość nastroju, poczucie dobrostanu i radzenie sobie ze stresem. Poziom serotoniny jest najwyższy rano, jej produkcja jest wzmacniana przez jasne światło słoneczne oraz aktywność fizyczną. Brak porannego słońca i siedzący tryb życia (w ciągu dnia) mogą tłumić produkcję serotoniny, przyczyniając się do rozwoju depresji, niepokoju, agresji, a nawet myśli samobójczych (Kohyama 2011).

 

Światło błękitne (pochodzące z reguły z ekranów elektronicznych) w nocy obniża nastrój jeszcze silniej, zarówno wskutek obniżenia produkcji melatoniny, hormonu snu, jak i wskutek zbyt małej ilości snu (granie, oglądanie filmów, korzystanie z mediów społecznościowych i komunikatorów po nocy, czas do rana). Rezultatem jest coraz silniejsze rozregulowanie wydzielaniazarowno  serotoniny jak i dopaminy, co  z kolei powoduje, że dziecko/nastolatek coraz częściej sięga po ekran, bo on mu chwilowo podnosi nastrój.

 

Gra, social media, seriale itp.. stają się rodzajem "samoleczenia" - self-medication. Rodzice widząc, że smartfon pociesza dziecko, nie śmią mu jego ograniczać - a to pogłębia problem.

 

Spektrum autyzmu też pogłębiane jest przez smartfony. Dzieci ze spektrum autyzmu są podatne na hipnotyczne oddziaływanie ekranu, a to pogłębia problem (zwłaszcza gdy już zakończą obowiązkową edukację i nie ma czynników odrywających ich od ekranów, nawet na jakiś czas - takich jak lekcje). Pisze o tym obszernie Victoria Dunckley w przytaczanej już wcześniej książce "Reset the Childs Brain".

 

 

Media społecznościowe a depresja:

Korzystanie z mediów społecznościowych (badania dotyczyły głownie Facebooka, ale dotyczą też np. Instagrama itp.) też przyczynia się do powstawania/pogłębiania depresji. Badania pokazały, że im więcej mediów społecznościowych tym większa depresyjność i niezadowolenie z własnego życia. (Kross  i in 2013, Kraut i in 1998, Hui-Tzu, Edge 2013, Blease 2015).

 

Duże badanie z roku 2014 potwierdziło, że nadmierne korzystanie z facebooka koreluje z występowaniem symptomów depresyjnych, wskutek zjawiska psychologicznego zwanego porównywaniem społecznym. Użytkownicy mediów społecznościowych zwykle umieszczają tam wyidealizowany obraz swojego życia, z kolei uznają, że inni relacjonują swoje życie zgodnie z prawdą. Stąd przekonanie, że inne osoby wiodą zdecydowanie lepsze życie niż my sami. (Steers, 2014) Jedna z autorek pisze: "Nie oznacza to, że Facebook powoduje depresję, lecz że uczucia depresyjne i duża ilość czasu spędzana na facebooku i porównywanie siebie z innymi idą ręka z rękę".

 

Jednak zależność może być też przyczynowo skutkowa. W zestawie 3 badań przeprowadzonych przez austriackich badaczy (Sagliogou, Greitemeyer 2014) okazało się, że w porównaniu z grupą kontrolną (zwyczajnie przeglądającą internet) osoby, które wchodziły w mediach społecznościowe doświadczały pogorszenia nastroju.

 

 

Rozregulowanie zegara biologicznego a depresja:

Korzystanie z elektroniki przed snem sprzyja depresyjności, myślom samobójczym, okaleczaniu się, bólom głowy i nóg. (Dunckley, 2014, Oshima 2012, Katsumata 2008).

 

Z kolei badania  Polos i zespołu (2010) wykazały, że ponad połowa dzieci korzystających z urządzeń elektronicznych w nocy nie tylko cierpi na problemy ze snem, ale także wykazuje obniżenie nastroju i zdolności poznawczych w czasie dnia.

Wykazano, że może to mieć związek z rozregulowaniem produkcji serotoniny (Kohyama 2011).

 

Technowypalenie (wielozadaniowość, gry) a depresja:

Wielozadaniowość - równoczesne korzystanie z wielu urządzeń i aplikacji jest skorelowane z depresją u nastolatków. (Becker i in 2013, Kim i in. 2018), a intensywne granie w gry cyfrowe zarówno z depresją jak niepokojem i agresją (Mentzoni i in 2011, Messias i in 2011, Rani i in. 2010).

 

Wśród wielu badań uwagę zwraca jedno, w którym śledzono losy ponad 3000 dzieci i nastolatków przez okres 2 lat i stwierdzono, że u dzieci grających w sposób patologiczny (poza kontrolą, spędzając na grze dużo czasu)  pogłębiają się nastroje depresyjne oraz niepokój, z kolei dzieci, które przestały grać patologicznie nabywają kompetencji społecznych, a nastroje depresyjne uległy znaczącej redukcji (Gentile i in 2011)

 

Gry mogą być też miejscem ucieczki, miejscem sprawowania kontroli nad czymś - nad swoim wyglądem, zachowaniem. Gdy pogarszają się więzi społeczne wskutek uwikłania w wirtualną sieć, rośnie depresja. Nieśmiałość i niepokój społeczny wzmacniają depresję związaną z ekranem. Tworzy się z tego błędne koło czynników wzajemnie potęgujących patologiczne korzystanie z elektroniki.

 

Uzależnienie a depresja:

Depresja znacznie częściej występuje u osób uzależnionych od Internetu, niż u ludzi korzystających z internetu umiarkowanie i bez objawów uzależnienia (Fröhlich, Lehmkuhl  2012). Związek ten jest silniejszy dla mężczyzn niż kobiet i objawia się intensywniej u osób młodszych (Morrison, Gore 2010).

 

Badania z roku 2014 z kolei dowiodły, że nadmierne korzystanie z facebooka może prowadzić zarówno do uzależnienia od mediów społecznościowych, jak skutkować typowymi objawami odstawiennymi przy próbie ograniczania korzystania (Hormes i in 2014)

 

 

Nadmierne korzystanie z Internetu a depresja:

Nadużywanie korzystania z Internetu i urządzeń elektronicznych  łączy się  z zachowaniami psychopatologicznymi o podłożu depresyjnym. (Campbell i in 2006, Young, Rogers 1998, Lam, Peng 2010, Richards 2010, Schimmenti 2012).

 

Badanie Katikalapudi (2012) dowiodło, że osoby z depresją stanowią grupę najbardziej intensywnie korzystającą z Internetu (30% użytkowników Internetu ma objawy depresji).

 

Zalety mediów społecznościowych w kontekście depresji

Należy zaznaczyć, że osoby depresyjne postrzegają media społecznościowe jako możliwość uzyskania wsparcia emocjonalnego - głownie dzięki możliwości wsparcia otrzymywanego od osób w podobnym stanie emocjonalnym, z którymi mogą utrzymywać kontakt mimo dystansu w świecie fizycznym. Na te zalety wskazuje metaanaliza badań wykonanych przez Arias-de la Torre z zespołem (2020)

 

Konkludując:

 Niezależnie od kierunku zależności (osoby depresyjne sięgające po elektronikę w celu chwilowej, łatwej  poprawy nastroju czy nadmierne korzystanie z elektroniki prowadzące do nastrojów depresyjnych) badania wykazują, że nadmierne korzystanie z ekranów związane jest ściśle z nastrojami depresyjnymi i jest tym nadmiernym zanurzeniem w świat wirtualny potęgowane, na zasadzie błędnego koła. Media społecznościowe mogą przy tym służyć jako sposób uzyskania wsparcia emocjonalnego i "samoleczenia".

 

 

Bibliografia:

 

Arias-de la Torre, J., Puigdomenech, E., García, X., Valderas, J. M., Eiroa-Orosa, F. J., Fernández-Villa, T., Molina, A. J., Martín, V., Serrano-Blanco, A., Alonso, J., & Espallargues, M. (2020). Relationship Between Depression and the Use of Mobile Technologies and Social Media Among Adolescents: Umbrella Review. Journal of medical Internet research, 22/8: e16388. https://doi.org/10.2196/16388

 

Becker, M. W., Alzahabi, R., & Hopwood, C. J. (2013). Media multitasking is associated with symptoms of depression and social anxiety. Cyberpsychology, behavior and social networking16(2), 132–135. https://doi.org/10.1089/cyber.2012.0291

 

Blease, C. (2015). Too Many 'Friends,' Too Few 'Likes'? Evolutionary Psychology and 'Facebook Depression'. Review of General Psychology. 19. 1-13. 10.1037/gpr0000030.

 

Campbell AJ, Cumming SR, Hughes I (2006) Internet use by the socially fearful: Addiction or therapy? CyberPsychology & Behavior 9: 69–81

 

Chou, H. T., Edge, N. (2012). "They are happier and having better lives than I am": the impact of using Facebook on perceptions of others' lives. Cyberpsychology, behavior and social networking15(2), 117–121. https://doi.org/10.1089/cyber.2011.0324

 

Desai, R. A., Krishnan-Sarin, S., Cavallo, D., & Potenza, M. N. (2010). Video-gaming among high school students: health correlates, gender differences, and problematic gaming. Pediatrics, 126(6), e1414–e1424. https://doi.org/10.1542/peds.2009-2706

 

Dunckley V., (2014) The Link Between Light-at-Night, Depression & Suicidality, Psychology Today, “Mental Wealth” , https://www.psychologytoday.com/blog/mental-wealth/201403/the-link-between -light-night-depression-suicidality;

 

Fröhlich J, Lehmkuhl G (2012) Computer und Internet erobern die Kindheit. Vom normalen Spielverhalten bis zur Sucht und deren Behandlung. Schattauer, Stuttgart

 

Gentile, D. A., Choo, H., Liau, A., Sim, T., Li, D., Fung, D., & Khoo, A. (2011). Pathological video game use among youths: a two-year longitudinal study. Pediatrics127(2), e319–e329. https://doi.org/10.1542/peds.2010-1353

 

Hormes, J. M., Kearns, B., & Timko, C. A. (2014). Craving Facebook? Behavioral addiction to online social networking and its association with emotion regulation deficits. Addiction (Abingdon, England)109(12), 2079–2088. https://doi.org/10.1111/add.12713

 

Katikalapudi R, Chellappan S,, Montgomery F., Wunsch D., Lutzen K (2012), Associating Internet Usage with Depressive Behavior Among College Students,  IEEE Technology and Society Magazine, 31/4: 73-80,  doi: 10.1109/MTS.2012.2225462.

 

Katsumata Y.  i in., (2008) Electronic Media Use and Suicidal Ideation in Japanese Adolescents, Psychiatry and Clinical Neurosciences 62/6: 744–46, doi:10.1111/j.1440 -1819.2008.01880.x;

 

Kim, Y. J., Jang, H. M., Lee, Y., Lee, D., & Kim, D. J. (2018). Effects of Internet and Smartphone Addictions on Depression and Anxiety Based on Propensity Score Matching Analysis. International journal of environmental research and public health15(5), 859. https://doi.org/10.3390/ijerph15050859

 

Kohyama J. (2011). Neurochemical and neuropharmacological aspects of circadian disruptions: an introduction to asynchronization. Current neuropharmacology9(2), 330–341. https://doi.org/10.2174/157015911795596522

 

Kraut R. E.  i inn., (1998) Internet Paradox. A Social Technology that Reduces Social Involvement and Psychological Well-Being?, The American Psychologist 53/9: 1017–31.

 

 

Kross, E., Verduyn, P., Demiralp, E., Park, J., Lee, D. S., Lin, N., Shablack, H., Jonides, J., Ybarra, O. (2013). Facebook use predicts declines in subjective well-being in young adults. PloS one8(8), e69841. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0069841

 

Lam LT, Peng Z-W (2010) Effect of pathological use of the internet on adolescent mental Health. Archives of pediatrics & adolescent medicine, 164: 901–906

 

Mentzoni, R. A., Brunborg, G. S., Molde, H., Myrseth, H., Skouverøe, K. J., Hetland, J., & Pallesen, S. (2011). Problematic video game use: estimated prevalence and associations with mental and physical health. Cyberpsychology, behavior and social networking14(10), 591–596. https://doi.org/10.1089/cyber.2010.0260

 

Messias, E., Castro, J., Saini, A., Usman, M., & Peeples, D. (2011). Sadness, suicide, and their association with video game and internet overuse among teens: results from the youth risk behavior survey 2007 and 2009. Suicide & life-threatening behavior41(3), 307–315. https://doi.org/10.1111/j.1943-278X.2011.00030.x

 

Morrison CM, Gore H (2010) The relationship between excessive Internet use and depression: a questionnaire-based study of 1 319 young people and adults. Psychopathology 43:121–126

 

Oshima N. i in. (2012), The Suicidal Feelings, Self-Injury, and Mobile Phone Use After Lights Out in Adolescents” Journal of Pediatric Psychology 37/ 9: 1023–30, doi:10.1093/jpepsy /jss072;

 

Polos PG, Bhat S, Smith I, Kabak B, Neiman E, Sillari J, Chokroverty S, Seyffert M. (2010) The Effect of Sleep Time Related Information and Communication Technology (STRICT) on Sleep Patterns and Daytime Functioning in Children and Young Adults: A Pilot Study. CHEST, 138/ 4 911Ahttps://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(16)42587-0/pdf

 

Richards, R., Mcgee, R., Williams, S.M., Welch, D., Hancox, R.J. (2010). Adolescent screen time and attachment to parents and peers. Archives of pediatrics & adolescent medicine, 164 3, 258-62 .

 

Schimmenti, A., Guglielmucci, F., Barbasio, C., Granieri, A. (2012). Attachment disorganization and dissociation in virtual worlds: A study on problematic Internet use among players of online role playing games. Clinical Neuropsychiatry: Journal of Treatment Evaluation, 9(5), 195–202.

 

Sagioglou C, Greitemeyer T (2014). Facebook's emotional consequences: Why Facebook causes a decrease in mood and why people still use it. Comput. Hum. Behav., 35, 359-363.

 

Steers M, Wickham R,  Acitelli L (2014). Seeing Everyone Else's Highlight Reels: How Facebook Usage Is Linked to Depressive Symptoms. Journal of Social and Clinical Psychology. 33. 701-731. 10.1521/jscp.2014.33.8.701.

 

Young KS, Rogers RC (1998) The relationship between depression and Internet addiction. CyberPsychology & Behavior 1: 25–28  



Cyfrowa demencja
dlaczego "gry edukacyjne" nie edukują